กลุ่มค้างคาวและนก 

          ค้างคาวจัดเป็นผู้ผสมเกสรตามธรรมชาติที่สำคัญอีกชนิดหนึ่งดังนั้นพืชที่ต้องการค้างคาวเป็นผู้ผสมเกสรนั้นจึงมีการปรับเปลี่ยนลักษณะบางประการให้เหมาะสมและเอื้อประโยชน์สูงสุดซึ่งกันและกันระหว่างค้างคาวกับพืชตัวอย่างคู่ปฏิสัมพันธ์ระหว่างพืชกับค้างคาวที่มีความใกล้ชิดกันมาก นั่นก็คือ ต้นเพกา กับค้างคาวเล็บกุดดังแสดงในภาพ โดยเพกาเป็นพืชชนิดหนึ่งที่ต้องการค้างคาวเป็นผู้ผสมเกสร  จากลักษณะของดอกที่สามารถรองรับผู้ผสมเกสรที่มีน้ำหนักมากอย่างค้างคาวได้ มีกลีบดอกและก้านชูดอกที่แข็งแรงแต่ยืดหยุ่น ขณะที่ค้างคาวเข้ามาเกาะที่ดอกเพื่อกินน้ำหวาน น้ำหนักของค้างคาวทำให้ดอกเพกาโน้มลงมาพร้อมกับเทน้ำหวานที่เก็บกักไว้ตรงโคนดอกออกมา โดยในส่วนของค้างคาวประมาณ 250 ชนิดจากกว่า 850 ชนิดที่มีการสำรวจพบบนโลกหรือประมาณ 30% ของชนิดค้างคาวทั้งหมดใช้ประโยชน์จากพืชเพื่อเป็นแหล่งอาหาร (Fleming,1982) ซึ่งเรียกค้างคาวในกลุ่มนี้ว่า ค้างคาวกินผลไม้ (Frugivorous bats) ค้างคาวเหล่านี้ได้รับอาหารจากพืชในรูปของน้ำหวาน ละอองเกสรดอกไม้และผลไม้ เช่น ค้างเล็บกุด (Eonycteris spelaea) ค้างคาวแม่ไก่ป่าฝน (Pteropus vampyrus)

          นกที่กินน้ำหวานดอกไม้อย่างนกกินปลี มีส่วนช่วยผสมเกสรให้แก่ดอกไม้ ปากของนกกินปลีมีรูปทรงเรียวยาว เมื่อนกแหย่ปากเข้าไปดูดน้ำหวานภายในดอกไม้ เกสรดอกไม้จะติดไปกับปากนก เมื่อนกไปกินน้ำหวานจากดอกอื่น เกสรที่ปากนกก็จะผสมกับเกสรของดอกไม้ดอกนั้น ช่วยให้ดอกไม้ได้รับการผสมพันธุ์ นอกจากนกกินปลีที่ช่วยผสมเกสรแล้วยังมีนกชนิดอื่น เช่น นกเขียวก้านตอง นกกาฝาก เป็นต้น ตัวอย่างกลุ่มนกกินปลี ได้แก่ นกกินปลีอกเหลือง (Nectarinia jugulari)นกกินปลีคอแดง (Aethopyga siparaja) นกปลีกล้วยเล็ก (Arachnothera longirostra) นกกินปลีหางยาวคอสีฟ้า (Aethopyga gouldiae) นกกินปลีหางยาวเขียว Aethopyga nipalensis และนกกินปลีดำม่วง (Nectarinia asiatica) เป็นต้น

 

ค้างเล็บกุด
Eonycteris spelaea
ค้างคาวแม่ไก่ป่าฝน
Pteropus vampyrus

นกกินปลีอกเหลือง
Nectarinia jugularis

นกกินปลีคอแดง
Aethopyga siparaja
นกปลีกล้วยเล็ก
Arachnothera longirostra
นกกินปลีหางยาวเขียว
Aethopyga nipalensis
นกกินปลีหางยาวคอสีฟ้า
Aethopyga gouldiae
นกกินปลีดำม่วง
Nectarinia asiatica

 

 

อ้างอิง 1. สถาบันนวัตกรรมและพัฒนากระบวนการเรียนรู้ มหาวิทยาลัยมหิดล
  2. โรงเรียนเบญจมราชูทิศ นครศรีธรรมราช