ระบบนิเวศหญ้าทะเล

      ระบบนิเวศหญ้าทะเลมีความสำคัญอย่างมากต่อปริมาณสัตว์น้ำและความอุดมสมบูรณ์ของท้องทะเล เพราะเป็นแหล่งอนุบาล แหล่งวางไข่ แหล่งหากิน แหล่งเจริญเติบโตและแหล่งหลบภัยของสัตว์น้ำวัยอ่อน นอกจากนี้ยังเป็นแหล่งที่อยู่อาศัยและแหล่งหากินของสัตว์ทะเลหายาก เช่น พยูน และเต่าทะเล ระบบนิเวศหญ้าทะเลยังให้ประโยชน์ทางด้านเศรษฐกิจจากการทำประมงอีกด้วย ในปัจจุบันพบหญ้าทะเลตามมหาสมุทรต่าง ๆ ทั้งสิ้น 58 ชนิด 12 สกุล โดยพบในประเทศไทย 12 ชนิด 7 สกุล ใน 19 จังหวัดชายฝั่งทะเลอ่าวไทยและอันดามัน โดยฝั่งอ่าวไทยพบ 12 ชนิด และฝั่งอันดามันพบ 11 ชนิด ดังในตารางที่ 1

ตารางที่ 1 ชนิดของหญ้าทะเลที่พบบริเวณชายฝั่งทะเลอ่าวไทยและทะเลอันดามัน

ชนิดของหญ้าทะเล
บริเวณที่พบ
อ่าวไทย
อันดามัน
หญ้าคาทะเล (Enhalus acoroides)

x

x
หญ้าชะเงาเต่า (Thalassia hemprichii)
x
x
หญ้าเงาแคระ (Halophila beccarii)
x
x
หญ้าเงาใส (Halophila decipiens)
x
x
หญ้าเงาใบเล็ก (Halophila minor)
x
x
หญ้าเงาหรือหญ้าอำพัน (Halophila ovalis)
x
x
หญ้ากุยช่ายเข็ม (Halodule pinifolia)
x
x
หญ้ากุยช่ายทะเล (Halodule uninervis)
x
x
หญ้าชะเงาใบฟันเลื่อย (Cymodocea serrulata)
x
x
หญ้าชะเงาใบมน (Cymodocea rotundata)
x
x
หญ้าต้นหอมทะเล (Syringodium isoetifolium)
x
x
หญ้าตะกานน้ำเค็ม (Ruppia maritime)
x
-
รวม (ชนิด)
12
11

หมายเหตุ x หมายถึง พบ และ - หมายถึง ไม่พบ

สถานภาพของหญ้าทะเล

      หญ้าทะเลที่พบบริเวณชายฝั่งทะเลอ่าวไทยมีพื้นที่ประมาณ 33,300 ไร่ และชายฝั่งทะเลอันดามันมีพื้นที่ประมาณ 59,655 ไร่ ซึ่งคิดเป็นประมาณร้อยละ 35.8 และร้อยละ 64.2 ของแหล่งหญ้าทะเลทั่วประเทศ ตามลำดับ ซึ่งขนาดพื้นที่ของหญ้าทะเลที่พบในแต่ละจังหวัด และปัญหาความเสื่อมโทรม แสดงไว้ในตารางที่ 2 และ 3

ตารางที่ 2 พื้นที่หญ้าทะเลและปัญหาการเสื่อมโทรมที่พบบริเวณชายฝั่งทะเลอ่าวไทย

จังหวัด
พื้นที่ (ไร่)
ปัญหารความเสื่อมโทรม
จันทบุรี
1,690
มีการทำประมง และเปลี่ยนแปลงพื้นที่บางส่วนรอบ ๆ อ่าวไปทำนากุ้งและที่อยู่อาศัยของชาวบ้าน
ตราด
4,605
หญ้าทะเลบริเวณอ่าวธรรมชาติกำลังฟื้นตัว เนื่องจากความร่วมมืออนุรักษ์หญ้าคาทะเลของชาวบ้าน
ชลบุรี
600
การสร้างเขื่อนกั้นคลื่น สะพานเทียบเรือและที่พักอาศัยภายในอ่าวสัตหีบ
ระยอง
3,441
น้ำทิ้งจากชุมชนและท่าเรือ การทำอวนทับตลิ่ง
ชุมพร
13,784
การเพิ่มขึ้นของตะกอนและน้ำทิ้งจากการเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำและการทำประมงที่ไม่เหมาะสม รวมถึงการสำรวจแหล่งน้ำมันดิบ
ประจวบคีรีขันธ์
20
ได้รับผลกระทบค่อนข้างน้อย เพราะได้รับการดูแลจากกองบิน 53
นครศรีธรรมราช
65
แหล่งหญ้าทะเลมีขนาดเล็ก อาจมีการเปลี่ยนแปลงตามฤดูกาล
สุราษฎร์ธานี
10,675
มีีปริมาณตะกอนธรรมชาติมากในบางบริเวณ การทำนากุ้ง การพัฒนาชายฝั่ง และการเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำชายฝั่ง
สงขลา
343
เปลี่ยนแปลงตามสภาพธรรมาติ
ปัตตานี
1,710
การขยายตัวของชุมชนเมือง อุตสาหกรรมบนฝั่งแม่น้ำ การทำประมงรูปแบบต่าง ๆ เช่น อวนรุน อวนลาก น้ำทิ้งจากโรงงานอุตสาหกรรม และการสร้างท่าเทียบเรือประมง

ตารางที่ 3 พื้นที่หญ้าทะเลและปัญหาการเสื่อมโทรมที่พบบริเวณชายฝั่งทะเลอันดามัน

จังหวัด
พื้นที่ (ไร่)
ปัญหารความเสื่อมโทรม
ระนอง
940
ปริมาณของตะกอนบริเวณปากแม่น้ำมีปริมาณสูงขึ้น
พังงา
15,660
มีการเคลื่นย้ายของแนวสันทรายตามธรรมชาติทับถมแนวหญ้า และการถูกทำลายโดยเครื่องมือการทำประมง และผลกระทบจากพิบัติภัยสึนามิ
ภูเก็ต
4,500
ปริมาณตะกอนที่ถูกชะล้างลงมาจากบนฝั่ง น้ำเสียจากการทำนากุ้ง และผลกระทบจากพิบัติภัยสึนามิ
กระบี่
15,670
ผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลงของธรรมชาติ และการถูกทำลายโดยเครื่องมือทำประมง
ตรัง
21,036
การทำประมงโดยผิดวิธี เช่น อวนทับตลิ่งขนาดใหญ่ อวนรุน และตะกอนที่ถูกพัดมาจากบนฝั่ง และผลกระทบจากพิบัติภัยสึนามิ
สตูล
1,715
ไม่พบปัญหาความเสื่อมโทรม

อ้างอิง : กรมทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่ง กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม. 2550 รายงานสถานการณ์ทรัพยาการทางทะเลและชายฝั่ง ของประเทศไทย ประจำปี พ.ศ. 2550. กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม.

ประโยชน์และความสำคัญของหญ้าทะเล

      1. หญ้าทะเลเป็นพืชที่มีการเจริญเติบโตอย่างรวดเร็วจึงมีีผลผลิตโดยเฉลี่ย (กรัมน้ำหนักแห้ง/ตร.ม./ปี) สูง ซึ่งอันเป็นการสนับสนุนผลผลิตของสิ่งมีชีวิตขั้นต่อไป

      2. ความสำคัญต่อห่วงโซ่อาหารในสามลักษณะ ประการแรกคือ การกินหญ้าทะเลเป็นอาหารโดยตรงของสัตว์ทะเลขนาดใหญ่โดยเฉพาะเต่า และพะยูน ประการที่สอง สิ่งมีชีวิตขนาดเล็กที่อาศัยอยู่บนหญ้าทะเลจะเป็นอาหารโดยตรงของปูปลาบางชนิดที่เข้ามาหากินตอนน้ำขึ้น และ ประการที่สาม คือ เมื่อหญ้าทะเลถูกย่อยสลายก็จะกลายเป็นซากอินทรีย์สารที่มีคุณค่าทางอาหารต่อสิ่งมีชีวิตอื่นอีกเป็นจำนวนมาก ขบวนการทั้งสามประการนี้ช่วยให้มีการกระจายพลังงานไปสู่สรรพชีวิตต่อไป

     3. ความเหมาะสมของระบบนิเวศหญ้าทะเลในการที่จะเป็นแหล่งอนุบาลตัวอ่อนแหล่งที่อยู่อาศัย แหล่งอาหาร และที่กำบังหลบภัยของสัตว์ทะเลหลายชนิด ผลจากลักษณะโครงสร้างของหญ้าทะเลที่มีใบ ลำตัน และรากทำให้สัตว์ทะเลมากมายเข้ามาอาศัยอยู่ โดยอาจเข้ามาอยู่อาศัยอย่างถาวรหรือชั่วคราวก็ได้ กลุ่มสัตว์ทะเลที่พบในบริเวณหญ้าทะเลนั้น มีทั้งอยู่ในวัยอ่อนและโตเต็มวัย

     4. ความสามารถของระบบนิเวศหญ้าทะเลในการช่วยลดความเร็วของกระแสน้ำ ลดความแรงของคลื่น และยังช่วยลดการฟุ้งกระจายของตะกอนให้เกิดขึ้นน้อยลงจึงมีส่วนช่วยรักษาสภาพแวดล้อมให้คงทน ลดการพังทลายให้เกิดน้อยลง ทั้งนี้เป็นผลจากโครงสร้างของหญ้าทะเล ไม่ว่าจะเป็นส่วนของใบที่ช่วยต้านกระแสน้ำ ขณะที่รากและเหง้าช่วยยึดพื้นท้องทะเล

อ้างอิง : http://gotoknow.org/blog/group805/14448

แนวทางการฟื้นฟูทรัพยากรแหล่งหญ้าทะเล ---> คลิกที่นี่

หญ้าทะเลที่พบในประเทศไทย

หญ้าคาทะเล
Enhalus acoroides
* (GT,AS)
หญ้าชะเงาเต่า
Thalassia hemprichii* (GT,AS)
หญ้าเงาแคระ
Halophila beccarii
** (GT,AS)
หญ้าเงาใส
Halophila decipiens
* (GT,AS)
หญ้าเงาใบเล็ก
Halophila minor
* (GT,AS)
หญ้าเงา หรือหญ้าอำพัน
Halophila ovalis
* (GT,AS)
หญ้ากุยช่ายเข็ม
Halodule pinifolia
* (GT,AS)
หญ้ากุยช่ายทะเล
Halodule uninervis
* (GT,AS)
หญ้าชะเงาใบฟันเลื่อย
Cymodocea serrulata* (GT,AS)
หญ้าชะเงาใบมน
Cymodocea rotundata* (GT,AS)
หญ้าต้นหอมทะเล
Syringodium isoetifolium* (GT,AS)
หญ้าตะกานน้ำเค็ม
Ruppia maritime** (GT)

หมายเหตุ :

* หมายถึง ภาพมาจาก http://www.seagrasswatch.org

** หมายถึง ภาพมาจาก http://www.aei-andaman.com/SEAGRASS.html?PHPSESSID=44b05e8efb79dcae8fd8cfc0b1

GT หมายถึง ชายฝั่งทะเลอ่าวไทย (Gulf of Thailand) และ AS หมายถึง ชายฝั่งทะเลอันดามัน (Andaman Sea)

 

ี่

 

กลับสู่หน้าหลัก