ASEAN ได้รับรองปริญญาอาเซียนว่าด้วยอุทยานมรดกแห่งอาเซียน เมื่อวันที่ 18 ธันวาคม 2003 ในการประชุมรัฐมนตรีสิ่งแวดล้อมของ ASEAN ทีุ่กรุงย่างกุ้ง ประเทศพม่า พื้นที่คุ้มครอง 4 แห่ง ของประเทศไทย ได้รับการประกาศเป็น ASEAN Heritage Parks ดังนี้

• อุทยานแห่งชาติเขาใหญ่
  
• อุทยานแห่งชาติตะรุเตา
  
• กลุ่มอุทยานแห่งชาติหมู่เกาะสุรินทร์–หมู่เกาะสิมิลัน และอ่าวพังงา
  
• กลุ่มป่าอุทยานแห่งชาติแก่งกระจาน–กุยบุรี และเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าแม่น้ำภาชี

     โดยพื้นที่คุ้มครองที่จัดอยู่ในทะเลและชายฝั่งที่ได้รับการขึ้นทะเบียนเป็นมรดกแห่งอาเซียน ได้แก่

• กลุ่มอุทยานแห่งชาติหมู่เกาะสุรินทร์–หมู่เกาะสิมิลัน และอ่าวพังงา จังหวัดพังงา เป็นพื้นที่คุ้มครองทางทะเลที่มีความโดดเด่นที่สุดในประเทศ ประกอบด้วยอุทยานแห่งชาติหมู่เกาะสุรินทร์ ที่มีความโดดเด่นในด้านระบบนิเวศปะการังน้ำตื้น อุทยานแห่งชาติหมู่เกาะสิมิลัน ที่มีความโดดเด่นในด้านระบบนิเวศปะการังน้ำลึก และอุทยานแห่งชาติอ่าวพังงา ที่มีความโดดเด่นในด้านระบบนิเวศป่าชายเลนและภูมิประเทศเขาหินปูน (Karst Topography) พื้นที่ดังกล่าวมีความหลากหลายทางชีวภาพของระบบนิเวศทะเลและชายฝั่ง สภาพภูมิทัศน์ที่โดดเด่น และมีความสำคัญต่อชีวิตความเป็นอยู่ของประชาชนจำนวนมากที่ต้องพึ่งพิงทรัพยากรธรรมชาติจากกลุ่มป่าแห่งนี้ ควรค่าต่อการสงวนรักษาไว้ เพื่อให้เป็นมรดกทางธรรมชาติของลูกหลานสืบต่อไป การจัดทำแผนการจัดการกลุ่มอุทยานดังกล่าวจะเป็นส่วนสำคัญในการคุ้มครองดูแลพื้นที่เหล่านี้ให้คงอยู่ต่อไปได้
• อุทยานแห่งชาติตะรุเตา จังหวัดสตูล เป็นอุทยานแห่งชาติทางทะเลแห่งแรกของประเทศไทย ตั้งอยู่ในทะเลอันดามัน ห่างจากเมืองสตูล 40 กิโลเมตร และห่างจากฝั่งที่ท่าเรือปากบารา 22 กิโลเมตร มีพื้นที่ทั้งเกาะและทะเลรวมกันประมาณ 1,490 กิโลเมตร ประกอบด้วยหมู่เกาะใหญ่น้อย 51เกาะ มีเกาะขนาดใหญ่ 7 เกาะ ได้แก่ เกาะตะรุเตา เกาะอาดัง เกาะราวี เกาะหลีเป๊ะ เกาะกลาง เกาะบาตวงและเกาะบิสสี แบ่งออกเป็น 2 หมู่เกาะใหญ่ คือ หมู่เกาะตะรุเตาและหมู่เกาะอาดัง-ราวี ได้รับการประกาศเป็นอุทยานแห่งชาติ ในปี พ.ศ.2517 ได้รับการยกย่องจากองค์การยูเนสโก ให้เป็นมรดกแห่งอาเซียน (ASEAN Heritage Parks and reserves)

     นอกจากนี้ยังได้มีการเสนอพื้นที่อุทยานแห่งชาติและพื้นที่คุ้มครองอื่น ๆ ที่เหมาะสมให้ขึ้นทะเบียนเป็นอุทยานมรดกแห่งอาเซียน ได้แก่

• อุทยานแห่งชาติหมู่เกาะอ่างทอง จังหวัดสุราษฎร์ธานี ประกอบด้วยหมู่เกาะจำนวน 42 เกาะ ลักษณะเกาะเป็นเขาหินปูนและมีหน้าผาสูงชันเกือบทั้งหมด มีลักษณะภูมิประเทศที่โดดเด่น มีอ่าวที่มีความสวยงาม และมีความหลากหลายทางชีวภาพทั้งทรัพยากรทางทะเล และบนบกและยังเป็นแหล่งท่องเที่ยวที่สำคัญในฝั่งอ่าวไทย
  
• อุทยานแห่งชาติหาดเจ้าไหม–เขตห้ามล่าสัตว์ป่าหมู่เกาะลิบง จังหวัดตรัง ได้รับการประกาศเป็นพื้นที่ชุ่มน้ำที่มีความสำคัญระหว่างประเทศ ในปี พ.ศ. 2545 ประกอบด้วยป่าเขาหินปูน ป่าชายหาด ป่าชายเลน และเป็นแหล่งอนุรักษ์ถิ่นที่อยู่ที่สำคัญ และแหล่งสุดท้ายของสัตว์ทะเลซึ่งเป็นสัตว์ป่าสงวนของไทยที่นับวันจะมีจำนวนลดลงจนใกล้สูญพันธุ์คือพะยูนซึ่งเป็นสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม

อ้างอิง : เดชาวุธ เศรษฐพรรค์. การเสนอพื้นที่อุทยานแห่งชาติ และพื้นที่คุ้มครองอื่น ๆ ที่เหมาะสมให้ขึ้นทะเบียนเป็นอุทยานมรดกแห่งอาเซียน (The Submission of Protected Areas as ASEAN Heritage Park). ใน รายงานการประชุม ความหลากหลายทางชีวภาพด้านป่าไม้ และสัตว์ป่า “ความก้าวหน้าของผลงานวิจัย และกิจกรรมปี 2548. หน้า 447-451.